یکی از نام‌های نیک خداوند الرقیب است.

رقیب نامی از نام‌های نیک خداوند است. زمانی که مؤمن به او ایمان می‌آورد این ایمان در رفتارش به وضوح بازتاب می‌یابد، پس شما زمانی که احساس کنید تحت نظر هستید پایبند خواهید بود.

معانی رقیب:

رقیب در لغت به معنای منتظر است، خداوند می‌فرماید:

(وَارْتَقِبُوا إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ)
(و انتظار بريد كه من [هم] با شما منتظرم.)

[ سوره هود : 93]

مراقب گروه، نگهبانی است که مراقب دشمن است.
مراقب سپاه جلودار آن است.
رقیب خدای حافظی است که هیچ چیز از او پنهان نمی‌ماند. خداوند می‌فرماید:

( إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً )
(خدا همواره بر شما نگهبان است.)

[ سوره نساء : 1]

رقیب جانشین نیز می‌باشد. گفته می‌شود بهترین جانشین برای پدرت، خودت هستی.
رقوب حفاظت دائمی است. گفته می‌شود: ارقبت الشئ أرقبه یعنی زمانی که آن را مراقبت و نگهداری کردید.
به فرشته‌ای که اعمال را می‌نویسد و گفته‌ها را حفظ می‌کند، رقیب گفته می‌شود و در قرآن کریم آمده است:

( مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ )
( [آدمى] هيچ سخنى را به لفظ درنمى ‏آورد مگر اين‌كه مراقبى آماده نزد او [آن را ضبط مى ‏كند])

[ سوره ق : 18]

رقیب یعنی دانا و مراقب خدا بودن یعنی زمانی که بدانید او شما را می‌بیند و بنابراین حق او را مراعات کنید.
این نام می‌تواند سعادت ابدی شما را در پی داشته باشد. اگر ایمان داشته باشید که خداوند مراقب شما است و از او شرم کنید و دستوراتش را اجرا نمایید در دنیا و آخرت خوشبخت خواهید بود. مؤمن در خانه و سر کار و در هنگام درمان بیمار یا دادن دادخواست به قاضی مراقب الله است (او را در نظر دارد.)
نام رقیب شما را به مقام احسان بالا می‌برد. خداوند را به گونه‌ای بپرستید که گویا او را می‌بینید و اگر او را نمی‌بینید او شما را می‌بیند.

در سه جا آمده است:

آیه‌ی اول:

در سه جا آمده است: در ابتدای سوره‌ی نساء خداوند می‌فرماید :

﴿ يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيراً وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً﴾
(اى مردم! از پروردگارتان كه شما را از نفس واحدى آفريد و جفتش را [نيز ] از او آفريد و از آن دو مردان و زنان بسيارى پراكنده كرد پروا داريد و از خدايى كه به [نام] او از همديگر درخواست مى‌‏كنيد پروا نماييد و زنهار از خويشاوندان مبريد كه خدا همواره بر شما نگهبان است.)

[سوره‌ی نساء آیه‌ی: 1]

آیه‌ی دوم:

در سوره‌ی مائده از زبان سیدنا عیسی-علیه السلام- آمده است که می‌فرماید:

﴿ مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلَّا مَا أَمَرْتَنِي بِهِ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ وَكُنْتُ عَلَيْهِمْ شَهِيداً مَا دُمْتُ فِيهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّيْتَنِي كُنْتَ أَنْتَ الرَّقِيبَ عَلَيْهِمْ وَأَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ﴾
(جز آنچه مرا بدان فرمان دادى [چيزى] به آنان نگفتم [گفته‏ ام] كه خدا پروردگار من و پروردگار خود را عبادت كنيد و تا وقتى در ميانشان بودم بر آنان گواه بودم پس چون روح مرا گرفتى تو خود بر آنان نگهبان بودى و تو بر هر چيز گواهى)

[ سوره‌ی مائده آیه: 117]

آیه‌ی سوم :

در سوره‌ی احزاب خداوند می‌فرماید :

﴿ لَا يَحِلُّ لَكَ النِّسَاءُ مِنْ بَعْدُ وَلَا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْوَاجٍ وَلَوْ أَعْجَبَكَ حُسْنُهُنَّ إِلَّا مَا مَلَكَتْ يَمِينُكَ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ رَقِيباً﴾

(از اين پس ديگر [گرفتن] زنان و نيز اينكه به جاى آنان زنان ديگرى بر تو حلال نيست هر چند زيبايى آنها براى تو مورد پسند افتد به استثناى كنيزان و خدا همواره بر هر چيزى مراقب است)

[سوره‌ی أحزاب، آيه‌ی: 52]

خلاصه:

يُروى أن عبد الله بن عمر مرَّ بِغلام يرعى غنماً فأراد أن يمتحنه فأشار لإحدى الشياه وقال : بِعني هذه الشاة يا غلام ، فأجاب الغلام : ليست لي . فقال ابن عمر : قل لصاحب الغنم إنها ماتت أو أكلها الذئب ، فقال الغلام : والله لو قلت لصاحبها ماتت أو أكلها الذئب لصدقني فإني عنده صادق أمين ولكن أين الله ؟!
روایت شده که عبدالله بن عمر از کنار پسری گذشت که گوسفندانی را می‌چراند و او خواست وی را امتحان کند، لذا به یکی از گوسفندان اشاره کرد و گفت: ای پسر، این گوسفند را به من بفروش. پسر جواب داد: مال من نیست. ابن عمر گفت: به صاحب گوسفند بگو، مرده است یا آن را گرگ خورده است. پسر گفت: به خدا سوگند اگر به صاحب آن بگویم مرده یا گرگ خورده است، باور می‌کند چرا که من در نزد او راستگویم ولی خداوند کجاست؟!
در ماه رمضان با برکت نام الرقیب خداوند تجلی می‌یابد و روزه دار همیشه احساس می‌کند خداوند او را زیر نظر دارد، بنابراین لقمه‌ای نمی‌خورد و یا جرعه‌ای نمی‌نوشد هر چند گرسنه باشد یا تشنه شده باشد؛ زیرا احساس می‌کند خداوند متعال او را می‌بیند و او را زیر نظر دارد.